راه اندازی مستقیم موتورهای پرتوان به دلیل جذب چند برابری جریان از شبکه، موتور و سایر بخش‌های مرتبط را با مشکل روبرو می‌کند؛ به‌عنوان‌مثال می‌توان به سوختگی سیم پیچ، اختلال در عملکرد یا کاهش طول عمر موتور اشاره کرد. از این رو استفاده از تجهیزات حفاظتی برای الکتروموتورها ضروری است. انواع مختلفی از این تجهیزات در دسترس متقاضیان قرار دارد که سافت استارتر زیمنس یکی از آنها است. این مقاله به معرفی این تجهیزات الکتریکی اختصاص دارد. برای کسب اطلاعات بیشتر در این زمینه با تأمین صنعت همراه باشید.
ضرورت استفاده از سافت استارتر
موتور الکتریکی یا الکتروموتورها در بسیاری از تجهیزات و لوازم بکار گرفته می‌شوند. ۷۰ درصد موتورهای مورد استفاده در این تجهیزات از نوع القایی هستند. استفاده گسترده از موتورهای القایی به راندمان بالا و ساختمان مستحکم آنها نسبت داده می‌شود. البته عملکرد ایمن، کاهش خرابی و افزایش طول عمر موتورهای القایی یا سایر مدل‌ها در گرو استفاده از تجهیزات حفاظتی است. زیرا راه‌اندازی مستقیم موتور، جریانی معادل ۵ الی ۱۰ برابر جریان نامی را به سمت خود جذب می‌کند. این جریان شدت بالایی داشته و موجب آسیب جدی به موتور و تجهیزات متصل به آن می‌شود. انواع مختلفی از تجهیزات حفاظتی برای الکتروموتورها وجود دارد. یکی از مهم‌ترین این تجهیزات، سافت استارتر (soft starter) نام دارد.
سافت استارتر چیست
سافت استارتر چیست؟
همان‌طور که از نام سافت استارتر برمی‌آید، برای راه اندازی نرم الکتروموتور و توقف ایمن آن مورد استفاده قرار می‌گیرد. در صورت استفاده از این قطعه الکتریکی، جریان مصرفی توسط موتور محدود می‌شود. با کاهش جریان ورودی به موتور در زمان راه اندازی، این بخش و تجهیزات مرتبط با آن آسیب نمی‌بینند. آسیب‌های احتمالی شامل افت ولتاژ، سوختن سیم پیچ، کاهش طول عمر و یا اختلال در عملکرد موتور است. در واقع سافت استارتر وظیفه محافظت از موتور در برابر ولتاژهای کم و زیاد را برعهده دارد. سافت استارتر راه اندازی موتور را با تکنیک‌های مختلف اجرا می‌کند. راه اندازی ولتاژ کامل، ولتاژ کاهش یافته و چند سرعته از جمله این موارد بشمار می‌روند.
این تجهیزات به صورت سری بین منبع تغذیه و موتور جای‌گذاری می‌شود. در ادامه سافت استارتر با استفاده از تریستور، جریان موتور و ولتاژ اعمالی را کنترل می‌کند. بر حسب سازنده انواع مختلفی از این تجهیزات در بازار موجود است. ویژگی‌های فنی هر یک از این محصولات با یکدیگر تفاوت داشته و برای نوع خاصی موتور مورد استفاده قرار می‌گیرند؛ به‌عنوان‌مثال سافت استارترهای ساخت شرکت زیمنس برای موتورهای القائی سه فازی به کار گرفته می‌شوند. به همین دلیل این موضوع باید قبل از خرید مدنظر قرار گیرد.
کاربرد سافت استارتر
نصب سافت استارتر تنها برای موتورهایی با توان بالا ضرورت می‌یابد؛ به‌عنوان‌مثال می‌توان به موتورهای بکار رفته در تجهیزاتی چون سنگ شکن، سانتریفیوژ، آسیاب، نوار نقاله، انواع پمپ، کمپرسور، فن، پله‌های متحرک، مخلوط کن و … اشاره کرد. این در حالی است که موتورهای کوچک به دلیل مقاومت بالا به تجهیزات این‌چنینی نیاز ندارند.
مزایا و معایب سافت استارتر
با سافت استارتر می‌توان ولتاژ و جریان موتور را در زمان راه‌اندازی کم کرد. همچنین زمان استارت و استپ با این تجهیزات امکان‌پذیر است. اما امکان کم یا زیاد کردن سرعت الکتروموتور با سافت استارتر وجود ندارد. به عبارتی این تجهیزات تنها برای حفاظت، راه‌اندازی و توقف موتور مورد استفاده قرار می‌گیرند. از دیگر معایب سافت استارتر می‌توان وابستگی زمان شتاب گیری و شتاب دهی به بار را نام برد. البته مزایای بسیاری برای این قطعات عنوان شده که از جمله آنها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- شتاب دهی نرم به موتور
- افزایش راندمان سیستم
- افزایش قابلیت اطمینان سیستم
- کاهش هزینه‌های نگهداری و تعمیر
- اشغال فضای کمتر به دلیل اندازه کوچک
- کاهش اندازه کلید و کابل‌های متصل به شبکه
- هزینه پایین در مقایسه با سایر تجهیزات حفاظتی
- افزایش طول عمر الکتروموتور و تجهیزات متصل به آن
- مقابله و حذف جریان‌های بزرگ و هجومی در زمان راه اندازی
- کاهش تولید گرمای بیش از اندازه به دلیل محدود کردن میزان جریان ورودی
سافت استارتر چیست
مهم ترین نکات در زمینه استفاده از سافت استارتر
یکی از مهم‌ترین نکات در زمینه استفاده از سافت استارتر، نصب سیم ارت مجزا برای این تجهیزات است. سایز کابل مورد استفاده برای نصب ارت با توجه به نوع سافت استارتر انتخاب می‌شود. در رابطه با این موضوع می‌توان از جدول سایزینگ کابل ارت نیز استفاده کرد. در صورت استفاده بیش از یک از مورد سافت استارتر، ارت کردن باید طبق استاندارد انجام شود. همچنین سافت استارتر نباید با تجهیزاتی دارای جریان بالا، ارت مشترک داشته باشد. سایر نکات مهم در این زمینه عبارتند از:
- نصب ارت برای برق ورودی
- ارت کردن بدنه موتور در تابلوهای دارای سافت استارتر
- قطع برق ورودی پیش از دست زدن به بدنه سافت استارتر
- استفاده از فیوزهای نیمه‌هادی دارای سرعت قطع بالا برای ورودی سافت استارتر
- انتظار حداقل ۳ دقیقه‌ای بعد از قطع برق سافت استارتر برای خالی شدن ولتاژ از بخش‌های دارای برق
سخن پایانی
ما در این مقاله به بررسی یکی از متداول‌ترین تجهیزات حفاظتی برای الکتروموتورها تحت عنوان سافت استارتر پرداختیم. موتورهای الکتریکی معمولاً در زمان راه اندازی، جریانی به اندازه چند برابر حد استاندارد از شبکه جذب می‌کنند. به همین دلیل در صورت راه اندازی مستقیم مشکلاتی چون سوختگی سیم پیچ، کاهش طول عمر و اختلال در عملکرد موتور رخ می‌دهد. سافت استارتر با کاهش جریان ورودی به موتور در زمان راه اندازی، بروز این مشکلات را به حداقل می‌رساند. البته این موضوع تنها برای موتورهای دارای توان بالا صادق است و سایر موتورها نیازی به تجهیزات حفاظتی ندارند.
دیدگاه خود را ثبت کنید
تمایل دارید در گفتگوها شرکت کنید؟در گفتگو ها شرکت کنید.